Cần có cái nhìn khách quan về tình hình tôn giáo ở Việt Nam

QĐND - Ngay sau khi giành được độc lập (1945), chủ toạ Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, vấn đề có tính nguyên tắc trong chính sách tôn giáo của ViệtNam là: “Tín ngưỡng tự do và lương giáo kết đoàn”. Tư tưởng ấy của Chủ tịch Hồ Chí Minh được Đảng và Nhà nước Việt Nam tả trong suốt quá trình lãnh đạo cách mệnh. Quan hoài đến công tác đạo, chăm lo đời sống vật chất, ý thức của nhân dân nói chung và đời sống của đồng bào các tôn giáo nói riêng là một trong những nguyên tắc lãnh đạo, quản lý tầng lớp và điều hành giang san của Đảng Cộng sản Việt Nam. Hiến pháp trước hết của Việt Nam năm 1946 đã khẳng định quyền của người dân Việt Nam: “Mọi công dân Việt có quyền tự do tín ngưỡng” (Chương II, mục B). Điều 80 Hiến pháp 1980 ghi rõ: “Công dân có quyền tự do tín ngưỡng, theo hoặc không theo một đạo nào. Không ai được lợi dụng đạo để làm trái luật pháp và chính sách của Nhà nước”. Điều 70 của Hiến pháp nước Cộng hòa tầng lớp chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 được bổ sung rõ hơn: “Công dân Việt Nam có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo tôn giáo nào. Các tôn giáo đều bình đẳng trước luật pháp. Những nơi thờ phụng của các tín ngưỡng, đạo được pháp luật bảo hộ. Không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, đạo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để làm trái pháp luật và chính sách của Nhà nước”. Tự do tín ngưỡng, tôn giáo là một quyền nhân thân căn bản của công dân cũng được đề cập trong Bộ luật Dân sự, được bảo vệ bằng pháp luật và được cụ thể hóa trong các văn bản quy phạm luật pháp ngày một ở chừng độ cao hơn, hoàn thiện hơn. Sau 5 năm thực hiện Nghị định số 26/1999/NĐ-CP, ngày 19-4-1999 về các hoạt động tôn giáo đã được thay thế bằng Pháp lệnh Tín ngưỡng, đạo do Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XI thông qua ngày 18-6-2004 và chủ toạ nước ký Lệnh công bố ngày 29-6-2004. Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo ra đời là một minh chứng khẳng định nguyên tắc nhất quán trong chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam là trọng tự do tín ngưỡng, đạo. Thực tại, những chủ trương, chính sách tín ngưỡng, đạo không phải chỉ được khẳng định ở Hiến pháp, luật pháp hay trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng mà được mô tả sinh động trong cuộc sống hằng ngày. Các số liệu được đưa ra tại cuộc tọa đàm về tự do tôn giáo được Đại sứ quán ViệtNam tại Mỹ tổ chức ngày 20-6-2013 ở Oa-sinh-tơn cho thấy, nhận thức và hoạt động tôn giáo tại Việt Nam đã có sự thay đổi rất lớn trong vòng 20 năm qua. Đời sống tôn giáo ở Việt Nam chưa bao giờ sôi động như giờ và đang phát triển theo chiều hướng hăng hái, tạo ra sự ổn định trong xã hội. Số người theo tôn giáo đã tăng từ 22 triệu lên 25 triệu người trong vòng 2 năm, trong khi số đạo được công nhận đã tăng từ 6 lên 13 trong vòng 8 năm. Rất nhiều đạo có đại diện trong chiến trận Tổ quốc và Quốc hội, góp phần củng cố chính sách đại kết đoàn dân tộc. Cũng tại cuộc tọa đàm này, tấn sĩ Cơ-rít Xây-plơ, Chủ tịch Viện can hệ toàn cầu (IGE), một tổ chức phi chính phủ Mỹ đang hoạt động tại Việt Nam đã đánh giá cao những tiến triển về tự do đạo tại Việt Nam: “Tại khu vực Tây Bắc, đã có hơn 300 nhà thờ được đăng ký và con số này tại Tây Nguyên là hơn 2000. Ngay trong tuần này, một chủng viện Tin lành đã lần trước nhất được đăng ký tại ViệtNam. Lần đầu tiên kể từ năm 1975, Chính phủ Việt Nam sẽ tài trợ 150.000USD cho công tác nghiên cứu về vấn đề tôn giáo và pháp quyền. Chúng tôi đồng hành với những gì Chính phủ và quần chúng Việt Nam đang thực hiện. Nếu không có những quyết định hăng hái của Việt Nam thì chúng tôi sẽ không thể hoạt động tại đây”. Theo số liệu của Ban đạo Chính phủ (năm 2011), Việt Nam có hơn 25 triệu giáo đồ (chiếm hơn 1/4 dân số), trong đó Phật giáo khoảng 10 triệu người, Công giáo 6,1 triệu, Cao đài 2,4 triệu, Hòa hảo 1,2 triệu, Tin lành 1,5 triệu và Hồi giáo khoảng 100.000. Nếu kể các hành vi thờ cúng tiên tổ, thành hoàng, vua Hùng… thì hồ hết người Việt có linh tính tôn giáo. Song điều quan trọng là, mọi sinh hoạt tôn giáo ở ViệtNam đều diễn ra thông thường, không gặp bất cứ sự ngăn cản nào. Những ngày lễ của các đạo được tổ chức trọng thể theo đúng nghi thức tôn giáo, thu hút sự tham gia đông đảo của các giáo đồ với tinh thần nao nức, yên tâm và tin vào chính sách tôn giáo và luật pháp của Nhà nước Việt Nam, đồng thời đảm bảo thứ tự an toàn từng lớp. Quyền tự do tín ngưỡng, đạo là một trong những quyền cơ bản của con người, được ghi nhận tại Điều 18 Tuyên ngôn nhân quyền toàn thế giới năm 1948 và được phát triển đầy đủ hơn trong Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 của liên hiệp quốc. Điều 18, khoản 3 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị nói về quyền tự do đạo đã xác định: “Quyền tự do bày tỏ đạo hoặc tín ngưỡng chỉ có thể bị giới hạn bởi pháp luật và khi sự giới hạn đó là cấp thiết để bảo vệ an ninh, thứ tự công cộng, sức khỏe hoặc đạo đức xã hội, hoặc để bảo vệ các quyền và tự do cơ bản của người khác”. Như vậy, theo ý kiến của Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế, mặc dầu là một quyền cơ bản của con người, nhưng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo không phải là tuyệt đối, mà là một quyền có giới hạn. Sự giới hạn đó là cấp thiết nếu việc thực hành quyền này xâm hại tới an ninh nhà nước, thứ tự từng lớp, sức khỏe cộng đồng hoặc quyền và tự do căn bản của người khác. Nói cách khác, ở thảy các nước, các loại hình tổ chức đạo đều được tự do hoạt động nhưng phải trong giới hạn của Hiến pháp và luật pháp. Mọi hành vi hoạt động đạo gây hại đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn tầng lớp, vi phạm đạo đức và các quyền của người khác… đều bị cấm và nghiêm trị theo pháp luật. Nên, những kẻ lợi dụng tôn giáo để trục lợi cá nhân chủ nghĩa, thực hiện những hành động chống chính quyền, gây mất ổn định thứ tự xã hội thì phải bị xử lý thỏa đáng. Chúng ta cũng cương trực nhận rằng, trong những năm qua, hoạt động đạo và công tác quản lý quốc gia về tôn giáo vẫn còn một số lỗi ở một vài địa phương, trong một số vụ việc cụ thể. Thế nhưng, về cơ bản, lãnh đạo các chức sắc tôn giáo tại ViệtNam và đông đảo những người có lương tri trên thế giới đến thăm Việt Nam đều thừa nhận những thành tựu to lớn của nước ta trên lĩnh vực tôn giáo. Có thể kể đến đánh giá của Thượng nghị viên Mỹ Gim-oép-bơ (Jim Webb) sau chuyến thăm Việt Nam năm 2009 rằng: Cho dù vẫn còn những quan điểm cá nhân về một đôi vụ việc cụ thể, song không thể phủ nhận những tiến bộ về tự do tôn giáo tại Việt Nam, nhất là từ năm 1991 đến nay. Thứ trưởng Ngoại giao Tòa thánh Va-ti-căng Ba-lê-xtre-rô trong chuyến thăm ViệtNam (tháng 2-2012) đã ghi nhận: Chính phủ Việt Nam đang nắm thực hành nhất quán và không ngừng hoàn thiện chính sách tôn trọng và đảm bảo tự do tôn giáo của người dân. Ngay cả bẩm tình hình tự do đạo quốc tế năm 2012 của Bộ Ngoại giao Mỹ (ban bố ngày 20-5-2013), phần đánh giá về Việt Nam cũng phải ghi nhận: “Đã có những dấu hiệu cải thiện, như cấp phép đăng ký cho các giáo đoàn mới, cho phép mở rộng các hoạt động từ thiện và cho phép tổ chức các buổi lễ đạo quy mô lớn với trên 100.000 người tham dự”... Do vậy, có thể nói việc Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ đã chuẩn y cái gọi là “Dự luật nhân quyền Việt Nam” (HR 1897) ngày 28-6-2013, do hai nghị sĩ Đảng Cộng hòa Ét Roi-xơ (Ed Royce) và Cơ-rít Xmit (Chris Smith) khởi xướng là một việc làm đáng tiếc, tạo ra sự ảnh hưởng không tốt cho quan hệ giữa hai nước Việt Nam - Hoa Kỳ. Đại tá, TS VŨ HỒNG KHANH