Chuyện cơ mật sau hợp đồng độc quyền ca sĩ

Từ khi khái niệm "công nghệ lăng xê", "ca sĩ độc quyền", "ngành công nghiệp giải trí" xuất hiện tại Việt Nam cách đây khoảng 15 năm, dư luận cũng dần quen với các tan vỡ trong những mối quan hệ giữa "bầu sô" hay công ty quản lý với ca sĩ độc quyền. Rất nhiều vụ kiện tụng, tố lẫn nhau giữa bầu show, công ty quản lý với ca sĩ để lộ bao điều bất cập, vô lý và đắng cay từ các hợp đồng độc quyền ca sĩ này. Ngỡ ngàng với những điều khoản Ông Nguyễn Quang Huy, Giám đốc Công ty WePro từng thành công với nhóm HAT, Ưng Hoàng Phúc, Phạm Quỳnh Anh, We Boys, cho hay, không riêng gì VAA, các công ty tiêu khiển khác đều có những hiệp đồng độc quyền với những điều khoản rất chi tiết về quyền lợi và bổn phận giữa các bên ký kết. Các hợp đồng luôn được giữ bí mật (điều này cũng là một trong những điều khoản bắt buộc của các hiệp đồng). Nhưng nhìn chung, bổn phận lớn nhất của bên độc quyền (công ty quản lý) là đào tạo, xây dựng hình ảnh, tăm tiếng cho nghệ sĩ và trả lương, thưởng... Theo giao kèo đã ký. Còn bổn phận và nghĩa vụ của nghệ sĩ (người được độc quyền) là phải chấp hành mọi điều lệ, quy định đã ký trong giao kèo; làm việc theo mọi sự điều động của công ty quản lý. Nhóm nhạc 365. Ông Thành Trung, quản lý nhóm V.Music, cho biết, thêm hầu hết các ca sĩ được độc quyền đều sống trong "ngôi nhà chung" do công ty thu xếp. Một phần để tiện bề quản lý giờ giấc sinh hoạt, tập dượt, trình diễn... Một phần cũng vì nhu cầu có một nơi cư ngụ ổn định, tươm tất của các ca sĩ ở tỉnh lên lập nghiệp. Mọi hoạt động trong ngày của "người được độc quyền" đều được lên lịch và kiểm soát. Mọi quan hệ xã hội đều phải duyệt y công ty quản lý. Ngay cả khi về thăm gia đình, gặp gỡ bạn bè cũng phải được sự đồng ý của công ty, bầu sô. Mọi phát ngôn trước công chúng đều phải qua người quản lý hay công ty quản lý. Những quyền cơ bản khác như sử dụng điện thoại, Internet... Cũng sẽ bị chi phối, quản lý. Trong rất nhiều trường hợp, kể cả việc ăn uống thế nào, ăn mặc, phong cách ra sao, phát ngôn kiểu gì cũng phải theo "toa" của công ty quản lý. "Chúng tôi phải có những cách quản lý và điều hành riêng nhằm đảm bảo các kế hoạch và hoạt động của ca sĩ, nhóm hát và công ty đi đúng quỹ đạo và hiệu quả", ông Thành Trung nói. Tronie và "bà bầu" Ngô Thanh Vân. Kèm theo quy định là các biện pháp chế tài cụ thể, rõ ràng. Với Công ty Nhạc Xanh, những ai tự ý phá vỡ hiệp đồng độc quyền, chấm dứt giao kèo trước thời gian đã ký sẽ bị phạt 1 tỷ đồng. Các ca sĩ tham gia "gia đình Nhạc Xanh" cũng phải ký quỹ 10 triệu đồng/người để khi vi phạm nội quy sẽ bị trừ tiền coi như một hình thức chế tài. Riêng trường hợp của Tronie nhóm 365, việc tiết lộ những bất hòa và ý định tách nhóm trên trang cá nhân chủ nghĩa của Tronie đã bị phía VAA cho là vi phạm giao kèo và có thể bị phạt 30 triệu đồng. Nếu vi phạm ba lần trở lên bị phạt gấp ba tổng lợi nhuận mà Tronie thu được trong một năm. Vì theo giao kèo, trong thời gian còn là thành viên của VAA, anh chỉ được nói về công ty, về 365 và cả về bản thân trước báo giới dưới sự cho phép và giám sát của VAA. Đó cũng chính là lý do phóng viên khi giao thông với Tronie để hỏi thêm về việc này đã được trả lời: "Không thể nói gì hơn trong thời gian chờ thanh lý giao kèo". Cù cưa thanh lý hiệp đồng Thực tế, hiếm có trường hợp nào các hình thức đền hiệp đồng hay chế tài được thực thi theo đúng giao kèo. Trạng sư Lê Thị Hoài Giang, đại diện pháp lý cho Công ty VAA, lý giải, về những dây dưa trong việc thanh lý hợp đồng giữa VAA với Tronie: "Tronie và VAA ký giao kèo 10 năm nhưng chưa tới 3 năm cậu ấy đã xin tách nhóm và thanh lý giao kèo. Việc này thật sự mang đến những tổn thất rất lớn cho VAA, nhất là 365 hiện đã bắt đầu tạo được tiếng tăm. Nếu căng theo hiệp đồng, con số bồi thường không nhỏ (phí đào tạo, ăn ở, đi lại, xây dựng danh tiếng, giao kèo thương mại đã ký với các đối tác khác...), Nhưng chúng tôi cũng phải dựa vào Thực tế là cậu ấy không đủ khả năng chi trả một số tiền quá lớn như thế. Do vậy, hai bên mới phải ngồi lại, có thể sẽ là rất nhiều lần, để bàn luận và đưa ra một số tiền đền bù hợp lý cho cả hai bên". Nhạc sĩ Quang Huy. Tuy nhiên việc ký hiệp đồng xem ra lúc nào cũng dễ hơn thanh lý. Đến chiều 16/7, phía VAA cho biết, họ vẫn chưa đạt được những thỏa thuận với Tronie và có thể sẽ phải nhờ đến tòa án trong mai kia. Việc thanh lý hiệp đồng hiện cũng đang diễn ra giữa Công ty Nhạc Xanh với nhóm GStar. Ông Nguyễn Duy Khánh, Giám đốc Công ty Nhạc Xanh (đơn vị từng thành công với nhóm nhạc GMC, ca sĩ Khánh Ngọc, Nhật Tinh Anh), cho biết: "Chúng tôi luôn có những hiệp đồng cụ thể khi làm việc với ca sĩ để bảo đảm không bên nào phải thiệt thòi. Nếu trong quá trình hiệp tác không tiện lợi, cứ căng theo hiệp đồng mà làm. Giờ, các ca sĩ lại hay dựa vào những chuyện không như ý này để làm rùm beng lên, gửi đơn kiện thưa khắp nơi nhằm tạo scandal. Trong khi đó, đúng luật nhất vẫn là hai bên ngồi lại đàm luận với nhau khi muốn thanh lý hiệp đồng. Nếu không đạt được thỏa thuận chung thì có thể dắt nhau ra tòa phân xử". Ông Khánh cũng san sớt thêm về việc ca sĩ Bùi Quang Tuấn (nghệ danh Vương Anh) thời gian qua gửi đơn thưa kiện khắp nơi dù chính ca sĩ này đơn phương chấm dứt hợp đồng: "hợp đồng giữa Nhạc Xanh và Vương Anh ký với nhau là sáu năm nhưng mới 6 tháng em ấy đã đòi nghỉ vì lý do sức khỏe. Theo đúng hiệp đồng, Vương Anh phải đền cho Nhạc Xanh 1 tỷ đồng. Nhưng tôi biết điều kiện kinh tế của gia đình em không khá gì và bản tính chúng tôi khi làm công việc này cũng chẳng mong có ai đó vi phạm hợp đồng để kiếm lợi. Do vậy, tôi cho xem lại các phí tổn đã bỏ ra cho Vương Anh trong 6 tháng qua và chỉ yêu cầu Vương Anh đền 40 triệu đồng. Thế nhưng, em ấy vẫn không chấp nhận bồi hoàn và chúng tôi đã phải nhờ đến tòa án". "Công nghệ kiểu Hàn" và những cực hình Theo Ngô Thanh Vân, cô đã gầy dựng nhóm 365 theo mô hình một nhóm nhạc thần tượng của Hàn Quốc và những nội quy, chế tài cũng dựa theo cách các công ty quản lý Hàn Quốc thực hiện với các nghệ sĩ của họ. Dù so với xứ kim chi, những luật lệ của Công ty VAA hay các công ty tiêu khiển ở Việt Nam vẫn còn rất nhẹ nhàng, nhưng "công nghệ kiểu Hàn" không phải không có những bài học đau lòng. BBC từng có những bài viết "lột trần" cái họ gọi là "giao kèo nô lệ" giữa các nghệ sĩ Hàn và công ty quản lý của mình. Theo đó, những bản hiệp đồng này buộc những ngôi sao Hàn Quốc phải là ca sĩ độc quyền của một công ty quản lý trong thời gian rất dài nhưng sở hữu rất ít sự tự do và thậm chí là tài chính trong tay. Hơn hai năm trước, một trong những nhóm nhạc nổi tiếng nhất bấy giờ là Dong Band Shin Ki đã kiện công ty quản lý của họ là SM Entertainment ra tòa với lý do giao kèo độc quyền 13 năm là quá dài, nhưng họ lại bị kiểm soát chém đẹp và hầu như không được hưởng chút lợi nhuận gì từ thành công của chính mình. Kết quả là nhóm này đã giành thắng lợi trong vụ kiện này. Sau đó, Hiệp hội Công nghiệp thương mại (Fair Trade Commission) của Hàn Quốc đã đưa ra một "bản hợp đồng mẫu" nhằm cải thiện ích mà các ngôi sao giải trí nhận được từ các công ty quản lý. Báo chí Hàn và báo chí phương Tây cũng từng tiết lộ những "cực hình" các nghệ sĩ Hàn phải cam chịu suốt thời kì ký hợp đồng độc quyền. Các ngôi sao tiêu khiển của Hàn Quốc phải làm việc thật lực để đạt doanh thu lớn nhất. Một số trường hợp chỉ được ngủ 2-3 giờ một ngày và thường phải nhờ đến sự tương trợ của y tế vì cường độ làm việc quá cao. Trong một cuộc phỏng vấn, Raina của nhóm Al Jazeera san sẻ: "Trước khi chính thức ra mắt khán giả, chúng tôi chẳng thể sở hữu điện thoại, không được đi chơi với bạn bè và cố nhiên là không được có bạn trai". Hợp đồng với những công ty tiêu khiển đã biến họ thành con rối thay vì con người với những nhu cầu cần yếu. Không chỉ thế, họ còn phải đổi thay diện mạo bên ngoài theo đề nghị của công ty quản lý. Các ngôi sao tiêu khiển còn là những nạn nhân của thói tham và ích kỷ, nhóm nhạc Kara tiết lộ rằng những buổi trình diễn của họ đều vượt chỉ tiêu bán vé nhưng họ không được nhận lợi nhuận gì từ việc này. Theo tuổi xanh